ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΜΥΘΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΜΥΘΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΞΕΝΑΓΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΤΑΞΕΩΣ 1973 ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΗΒΩΝ

    Η εκδρομή στην Θήβα περιελάμβανε και ξενάγηση στο νεότευκτο αρχαιολογικό μουσείο της πόλης. Τυχόν παράλειψη θα ήταν ύβρις και ικανή απο μόνη της να μας χαρακτηρίσει. Το Μουσείο είναι ένα πραγματικό κόσμημα και στεγάζει ένα μικρό μόνο μέρος απο τους ανεκτίμητους θησαυρούς της πόλης και της ευρύτερης περιοχής της Βοιωτίας. Είναι όμως και πάλι πολύ μικρό, για να κατορθώσει να ανταποκριθεί στα τόσα εκθέματα που διαθέτει η περιοχή αυτή η οποία κατοικείται απο την παλαιολιθική εποχή.

    Η ξενάγηση έγινε από τον αρχαιολόγο κ. Κουτσοδήμο. Διήρκεσε 1 ώρα και 30 λεπτά, αλλά ο χρόνος αυτός ήταν ελάχιστος και δεν μας επέτρεψε να ενημερωθούμε ικανοποιητικά και να θαυμάσουμε τα υπέροχα εκθέματα, που στεγάζει αυτό το μουσείο κόσμημα. Μας δόθηκε όμως η ευκαιρία, να ταξιδέψουμε στο χρόνο, στον μύθο και στην ιστορία της πόλης των Θηβών, αλλά και της ευρύτερης περιοχής της Βοιωτίας.

    Με τα φτερά της φαντασίας, πετάξαμε πίσω στο χρόνο και παρακολουθήσαμε:

    Τον Ζήθο και τον Αμφίωνα, τους γιούς του Διός και της Αντιόπης της κόρης του Νυκταίου, να θεμελιώνουν και να χτίζουν την πόλη. Ο Ζήθος να κουβαλάει τους ογκόλιθους και ο Αμφίων να παίζει τόσο γλυκειά μουσική με τον αυλό του, ώστε οι πέτρες να τοποθετούνται μόνες τους με την σειρά και έτσι να χτίζεται η πόλη.

    Τον Κάδμο να ιδρύει μία άρτια οργανωμένη πόλη, με την ακρόπολή της την Καδμεία να δεσπόζει μεγαλόπρεπη, με ένα πανίσχυρο οχυρωματικό τείχος να την προστατεύει και με επτά (7) διάσημες πύλες (Ηλεκτρίδες, Προιτίδες, Ωγύγιες, Ογκαϊδες, Ομολωϊδες, Υψιστες και Κρηνίδες), που της επέτρεπαν να επικοινωνεί με τον έξω κόσμο. Κατά τον πρώτο Θηβαϊκό πόλεμο, (εμφύλιος πόλεμος μεταξύ Ετεοκλή και Πολυνείκη), απέναντι απο κάθε πύλη, έλαβε θέση και ένας στρατηγός με τα στρατεύματά του.  Οι επτά στρατηγοί που επιτέθηκαν κατά της Θήβας αποτις ήσαν ο Αδραστος γιός του Ταλαού, ο Αμφιάραος του Οϊκλέους, Ιππομέδων του Αριστομάχου (αργείοι), ο Πολυνείκης του Οιδίποδος (Θηβαίος), ο Παρθενοπεύς του Μελανίωνος (Αρκάς), ο Τυδεύς του Οϊδέως (Αιτωλός) και ο Καπανεύς του Ιππονόου (δεν είναι γνωστή η προέλευσή του). Απο την υπόθεση αυτή εμπνεύσθηκε ο

Αισχύλος την τραγωδία «Επτά επί Θήβαις», που παρουσιάσθηκε στην Αθήνα το 467 π.Χ. Και με το έργο αυτό κέρδισε τον ποιητικό αγώνα που πραγματοποιήθηκε κατά το πρώτο έτος της 78ης Ολυμπιάδας. Νιώθαμε σαν να ήταν σήμερα ο γάμος του Κάδμου και της Αρμονίας, που κατέβηκαν όλοι οι θεοί του Ολύμπου και διασκέδασαν μαζί με τους θηντούς.

    Οι απόγονοι του Κάδμου, οι Λαβδακίδες, ενέπνευσαν με την κακή τους μοίρα, τους τραγικούς της αρχαιότητας, οι οποίοι συνέγραψαν καταπληκτικές τραγωδίες, μνημεία λόγου, που συνθέτουν τον λεγόμενο «Θηβαϊκό Κύκλο». Ο Οιδίποδας, γιός του Λαϊου και της Ιοκάστης, αποτελεί το πιό τραγικό πρόσωπο του Θηβαϊκού Κύκλου αλλά και τα παιδιά του (Ετεοκλής, Πολυνείκης, Αντιγόνη, Ισμήνη), τα ακολούθησε η κατάρα των Λαβδακιδών.

    Εδώ στην Θήβα, κοιμήθηκε ο Δίας στο σπίτι του Αμφιτρίωνα, κάνοντας τις τρείς νύχτες μία, (ο Δίας απέτρεψε την ανατολή του ήλιου για να παρατείνει την νύχτα της ηδονής του με την γυναίκα του Αμφιτρίωνα την Αλκμήνη, με την οποία γέννησε τον ημίθεο Ηρακλή).

    Εδώ γεννήθηκε ο θεός της χαράς και του κρασιού, ο Διόνυσος, ο γιός του Διός και της Σεμέλης.

    Εδώ γεννήθηκε  και έγραψε τις σελίδες δόξας, καθιστώντας την  Θήβα ηγεμονίδα πόλη, ο στρατηγός Επαμεινώνδας, ο εμπνευστής της λοξής φάλαγγας, καθώς και ο Πελοπίδας ο Διοικητής του Ιερού Λόχου.

    Εδώ γεννήθηκε, μεγάλωσε, εμπνεύσθηκε και έγραψε τα αριστουργήματά του, ο μεγάλος ποιητής Πίνδαρος.

    Εδώ κοντά ήταν ο ναός, ο αφιερωμένος στις Καβείρειες θεότητες, που ήσαν εκπρόσωποι της υποχθόνιας φωτιάς και του εγκέλαδου. Εκεί τελούνταν μυστήρια και εισέρχονταν μόνο οι μυημένοι.

    Ας πετάξουμε όμως με τα φτερά της φαντασίας και ας δούμε και την ευρύτερη περιοχή:

    Την πόλη των «χαρίτων», τον Ορχομενό, που ανέπτυξε πολιτισμό και οικονομία αξιοζήλευτη, κατά την εποχή του χαλκού. Εκεί έγραψαν ιστορία, οι Μινύες, που άφησαν αξιοζήλευτα έργα, όπως τους θολωτούς τάφους.

    Οι Μινύες επίσης, αποξήραναν για πρώτη φορά την λίμνη Κωπαϊδα, εδώ και περισσότερα απο 3000 χρόνια. Εδώ σώζεται ακόμη η πηγή όπου χόρευαν ανέμελα οι τρείς χάριτες, η Ευφροσύνη, η Αγλαϊα και η Θάλεια και λέγεται και σήμερα, όπως και τότε, Πηγή των Χαρίτων. Εδώ σε μιά σπηλιά, στις όχθες της λίμνης Κωπαϊδος, ζούσε, η μυθική Τευμησία αλεπόύ που ήταν προστατευόμενη της θεάς Αρτέμιδος. Το κυνήγι της απο   το σκυλί Λαίλαπα, που ήταν προστατευόμενο του θεού Αρεως, κράτησε

μία ολόκληρη μέρα και κατέβηκαν να το παρακολουθήσουν και οι θεοί του Ολύμπου.

    Την Αλίαρτο, όπου γεννήθηκε ο Κέκροπας και η Αλκμήνη, πέθανε ο μάντης Τειρεσίας και σκοτώθηκε το 395 π.χ  ο στρατηγός Λύσανδρος, κατά την πολιορκία της πόλης απο τους Σπαρτιάτες.

    Σε μικρή απόσταση, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φώς την αρχαία πόλη Ακραιφνία ΄ , ενώ ανατολικά, στο όρος Πτώον, υπάρχει ιερό του Απόλλωνα Πτώου, όπου υπήρχε Μαντείο και όπου τελούνταν γυμνικοί και μουσικοί αγώνες κάθε πέντε χρόνια.

    Τις Θεσπιές, όπου ο έρωτας ετιμάτο περισσότερο από κάθε άλλη περιοχή και όπου προς τιμήν του έχτισαν ναό. Ξακουστές για την ομορφιά τους ήταν και οι γυναίκες των Θεσπιών. Η πιό γνωστή ήταν η Φρύνη. Διάσημη εταίρα ξακουστή για το κάλλος της. Εζησε στην Αθήνα τον 4ο π.Χ. αιώνα. Το πραγματικό της όνομα ήταν Μνησαρέτη, αλλά για την χλωμάδα της, ονομάσθηκε Φρύνη. Αποτέλεσε το μοντέλο του Πραξιτέλους, όταν φιλοτέχνησε το άγαλμα το γνωστό ως «Αφροδίτη της Κνίδου».

    Την Χαιρώνεια, όπου σπαταλήθηκε πολύτιμο ελληνικό αίμα, στην ομώνυμη εμφύλια μάχη και όπου θυσιάσθηκε ο Ιερός Λόχος μέχρις ενός. Προς τιμήν τους λαξεύθηκε ο Λέων της Χαιρωνείας, που κοσμεί μέχρι σήμερα τον χώρο. Η Χαιρώνεια είναι επίσης πατρίδα του Πλουτάρχου, του μεγάλου αυτού ιστορικού διεθνούς ακτινοβολίας/εμβελείας και διαχρονικής επιστημονικής εγκυρότητας.

    Την Λειβαδιά, που είναι η πρωτεύουσα του Νομού, και που ο Ομηρος την αναφέρει ως Μήδεια. Το σημερινό της όνομα το οφείλει στον ήρωα Λεβαδό, ο οποίος έπεισε τους κατοίκους να κατεβούν χαμηλότερα και να κτίσουν την πόλη στην σημερινή της θέση. Ελαβε μέρος στον Τρωϊκό Πόλεμο, με αρχηγό τον Αρκεσίλαο. Εγινε διάσημη απο το μαντείο του Τροφωνίου Διός, ένα απο τα πέντε (5) γνωστά μαντεία της αρχαιότητας και προπομπό για τους Δελφούς.

    Τις Πλαταιές όπου έπεσε η αυλαία των ελληνοπερσικών πολέμων και κρίθηκε σε μεγάλο βαθμό ο ρούς της μελλοντικής Ιστορίας της Ευρώπης. Εκεί έλαβε χώρα το 479 π.Χ. η τελευταία μάχη, μετά την δεύτερη εισβολή των Περσών. Οι Ελληνες με αρχιστράτηγο τον Σπαρτιάτη Παυσανία, νίκησαν τους Πέρσες του Μαρδονίου. Τόσο ο μάντης των ελληνικών στρατευμάτων Τισαμενός όσο και ο επίσης Ελληνας μάντης των περσικών στρατευμάτων, ο ηλείος Ηγησίλαος, είχαν προβλέψει ότι αυτός που θα επιτεθεί πρώτος, θα ηττηθεί, πράγμα το οποίο και συνέβη. Οι Πέρσες κλονίσθηκαν όταν φονεύθηκε ο

τρομερός αρχηγός του ιππικού τους, ο Μασίστιος και κατέρευσαν, όταν ο σπαρτιάτης λοχαγός Αρίμνηστος, εφόνευσε τον αρχιστράτηγο Μαρδόνιο.

    Τα Λεύκτρα, όπου το 371 π.Χ. στην ομώνυμη μάχη, οι Θηβαίοι νίκησαν τους μέχρι τότε αήττητους Σπαρτιάτες. Με την νίκη αυτή οι Θηβαίοι απέκτησαν την ηγεμονία στον ελλαδικό χώρο.

    Στην μάχη αυτή, αναδείχθηκε η στρατιωτική ιδιοφυϊα του Επαμεινώνδα, ο οποίος επενόησε και εφήρμοσε για πρώτη φορά την «λοξή φάλαγγα».

    Τα ποτάμια που ποτίζουν τις εύφορες πεδιάδες της Βοιωτίας:   

    Ο Ασωπός γιός του Ποσειδώνα και της Πηρούς, με τους δύο γιούς και τις 20 θυγατέρες.

    Ο Ισμηνός, γιός του Ασωπού και της Μετώπης ή του θεού Απόλλωνα και της Ωκεανίδας Μελίας, ή της Νιόβης και του Αμφίωνα.

    Ο Βοιωτικός Κηφισσός, ο μεγαλύτερος ποταμός της περιοχής που καλύπτει το 50% των αρδευτικών αναγκών της πεδιάδος της Κωπαϊδας. Στην αρχαιότητα λατρεύονταν ως θεός. Το άγαλμά του περιλαμβάνεται στην σύνθεση του δυτικού αετώματος του Παρθενώνα και βρίσκεται στο Βρεττανικό Μουσείο.

    Τα όμορφα βουνά, που το καθένα έχει τους μύθους και την ιστορία του:

    Ο Κιθαιρώνας, όπου και το Μαντείο Σφραγητίδων Νυμφών, με ιέρειες τις Κιθαιρωνίδες Νύμφες. Εκεί επίσης κατοικούσαν οι τρομερές Ερινύες.

    Ο Ελικώνας όπου κατοικούσαν οι Νύμφες και οι Μούσες, όπου και η πηγή των Μουσών, η Ιπποκρήνη. Οποιος έπινε απο εκεί, αποκτούσε το χάρισμα της ποίησης. Εκεί επίσης διεξάγονταν αγώνες, προς τιμήν του έρωτα και των μουσών.

    Το Υπάτιο όρος, όπου υπήρχε ναός του Διός στην κορυφή, ενώ στους πρόποδες υπήρχε η πολιτεία του Γλίσαντα, όπου διεξήχθη η μάχη των επιγόνων με τους Θηβαίους.

    Το Φίκιον όρος (λόφος στην πραγματικότητα), ή όρος της Σφίγγας. Εδώ καθόταν το μυθικό τέρας, η Σφίγγα και έθετε το αίνιγμά της στους περαστικούς οι οποίοι, μη μπορώντας να το απαντήσουν, γίνονταν λεία της. Ο Οιδίποδας το απάντησε και η Σφίγγα γκρεμίστηκε απο το βουνό.

    Συνεχίζοντας την ξενάγηση περνάμε στην βυζαντινή εποχή, στην τουρκοκρατία και φθάνουμε μέχρι σήμερα.

    Τόσο ο διατιθέμενος χρόνος, όσο και ο διατιθέμενος για την περιγραφή χώρος είναι περιορισμένος.

    Γι αυτό και κλείνω εδώ, αυτό το ταξίδι στον μύθο και στην Ιστορία. Ενα ταξίδι συναρπαστικό και συνάμα ωφέλιμο, διδακτικό και μορφωτικό.

                                                                                                              Αθήνα, Μάρτιος 2017

                                                                                                              Γ. Παπαδόπουλος